‘Emily in Paris’ aan het haatkijken? Psycholoog legt uit waarom we dit doen
Haatkijken is een ding – we hebben allemaal wel een film of serie uitgekeken terwijl we er al vanaf het begin de pest in hadden. Waarom doen we dat eigenlijk?
Psycholoog Gülsüm Öztürk legt uit waar die drang vandaan komt.
Haatkijken
Het klinkt misschien belachelijk, toch zijn er een hoop mensen die zich schuldig maken aan hate-watching oftewel haatkijken. De term doelt op het kijken van een televisieprogramma, film of serie waarvan je de inhoud of het onderwerp verafschuwt. Ook ik heb dit eerder gedaan; ah-um keek ik Twilight écht omdat ik het zo leuk vond, of wilde ik Edward en zijn glinsterende huid belachelijk maken?
De reden dat we steeds vaker de behoefte voelen om iets te haatkijken, komt voort uit de eindeloze stroom aan media die we kunnen consumeren. Er zijn minstens tien verschillende shows over rijke, jonge vrouwen waarbij geliefden zich aan hun voeten werpen. Waar het bij haatkijken vooral om draait is de content met commentaar uit elkaar rukken.
Guilty pleasure
Er zit overigens wel een verschil tussen haatkijken en kijken omdat iets een guilty pleasure is. Bij dat laatste genieten we van het schandalige, zoals bij Keeping Up With the Kardashians of Too Hot To Handle.
Een haatkijker rukt een show uit elkaar waarvan-ie verwacht het leuk te vinden en probeert uit te vinden waarom dit niet het geval is. Als haatkijker ben je eigenlijk een soort vergevorderde fan. Je let op alle kleine details, overanalyseert de karakters en zoekt naar fouten in de productie. Zoals een fan dat normaliter ook zou doen. Maar waarom kunnen we shows die we haten niet gewoon links laten liggen?
Reden
Psycholoog Gülsüm legt het uit. “Vroeger had haat een belangrijke functie. Door deze gevoelens te koesteren maakten we ons strijdvaardiger. In tijden van oorlog was dat heel handig, maar tegenwoordig ligt dat anders. We haten graag op films, series of social media. Het geeft ons een adrenalinestoot. De extra energie zorgt ervoor dat we onrecht aangaan en niet over ons heen laten lopen. Je kunt er zelfs een superieur gevoel van krijgen en een ‘wij tegen hen’-mentaliteit op na houden.
In het geval van haatkijken kan dit gedrag verslavend werken. Niet alleen omdat we het goede gevoel koppelen aan de serie, maar ook omdat onze mening bekrachtigd en beloond wordt door anderen. Doordat zij positief reageren, krijg jij de behoefte het meer te doen en houd je de cyclus in stand.”
Langetermijneffect
Het kortetermijngevoel zorgt ervoor dat je hiermee door wilt gaan, maar naar verloop van tijd kan dit zeer schadelijke effecten hebben. “Zowel mentaal als fysiek”, vertelt Gülsüm. “Haatgevoelens kunnen op lange termijn leiden tot slaapproblemen, stress en piekeren. Fysiek moet je denken aan rugpijn, hoofdpijn, migraine en zelfs het dichtslibben van aderen. Dit komt doordat de primitieve delen van ons brein worden ingeschakeld en een fight response oproepen. Hierdoor komt het lichaam constant onder spanning te staan. Dit heb je niet nodig tijdens het kijken van een serie. Daarnaast wordt ook een negatief script in ons hoofd gevoed als we blijven haatkijken. We gaan met wantrouwen en vijandigheid naar onze omgeving kijken.
Al moet erbij gezegd worden dat niet iedereen hier vatbaar voor is. Als je kampt met gevoelens van onmacht en onrecht ben je kwetsbaarder om in dit patroon te vervallen. Je hebt er dan namelijk meer belang bij je op korte termijn beter te voelen, waar een snelle adrenalinestoot door haatkijken bij kan helpen.”
Advies
“Ons brein kan namelijk geen onderscheid maken tussen werkelijke of fictieve gevoelens van onrecht. Een serie kan dit oproepen, maar ons brein reageert hetzelfde. Uiteindelijk kan dit agressie in de hand werken. Als mens overschatten we onszelf en vergeten hoe vaak ons primitieve brein aanstaat. Wees daar voorzichtig mee. Het is niet erg om iets te haatkijken, zolang je maar bewust bent van wat je doet. Je mag best kritiek leveren, maar als je te vaak met een hatelijke intentie naar films of series kijkt, kan het schade aanrichten .”
Voor alle haatkijkers onder ons: weet dat je niet alleen bent. Gal spugen over die ene serie brengt meer met zich mee dan je aanvankelijk dacht. Zó, en nu weer Emily in Paris verder bingen.
Dit artikel verscheen in januari 2022 op de website van LINDA.meiden.
